Jan Campert

Jan Bontje

Vandaag (21 januari 2019) is het precies 75 jaar geleden dat journalist, dichter, schrijver en verzetsman Jan Campert in KZ Neuengamme overleed, of juister: door de naziploerten is vermoord. (21 januari 1943)

Jan Campert is bij de meesten vooral bekend van het gedicht “De achttien dooden“, dat hij schreef naar aanleiding van de moord (executie) op 18 antifascisten: 15 verzetslieden van de Geuzengroep en 3 communistische Februaristakers, op 13 maart 1941.
Met dit gedicht is hij geworden wat hij als verzetsstrijder wilde:
Stem te zijn, en anders niet.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Campert heeft rond de 20 joden naar België helpen ontsnappen. Op 21 juli 1942 werd hij met zijn helper, de Bredase journalist Martien Nijkamp, vlak over de grens bij Baarle-Nassau, gearresteerd toen hij de 21-jarige jood Frans van Raalte naar België probeerde te smokkelen.
Uiteindelijk kwam Campert in november 1942 in het Duitse concentratiekamp (KZ) Neuengamme terecht. Volgens de officiële verklaring in zijn medische dossier is hij op 40-jarige leeftijd aldaar aan borstvliesontsteking overleden. Alsof de gruwelijke mishandeling die hij (en alle andere vermoorde gevangenen) niet door toedoen van die nazimoordenaars om het leven zijn gekomen…

Kunstwerk
60 Jaar na zijn arrestatie, in 2002, werd in Spijkenisse aan de Jan Campertkade een kunstwerk geplaatst ter herinnering aan deze grote zoon van Spijkenisse.
Het gedenkteken werd vervaardigd door de in Suriname geboren beeldhouwster Helen Ferdinand uit Spijkenisse. De enige zoon van Jan Campert, de bekende dichter en schrijver Remco Campert, onthulde het monument.

School
In Spijkenisse is een basisschool naar hem genoemd: de obs Jan Campert.

Gedicht
Het gedicht waar boven naar verwezen wordt, luidt (gedeelte?)

Stem te zijn en anders niet,
maar zo meeslepend te zingen,
dat elk hart het wonder ziet
achter mensen, achter dingen

Jan Campert (1902-1943)

Dit gedicht is eind 2018 (75 jaar na zijn arrestatie door de nazimoordenaars) in zwarte steen gebeiteld en geplaatst langs de Oude Maas in Spijkenisse. Mirjam Salet, die dat jaar aftrad als burgemeester van Nissewaard omdat zij met pensioen ging, heeft dit gedicht in steen geschonken aan de inwoners van Nissewaard (net als een gedicht van Augusta Peaux, dat is geplaatst tegen de muur van het Witte kerkje van Simonshaven)

Verslag 8ste LiteRAR en Muziek 20 januari 2013

Verslag 8ste LiteRAR en Muziek, 20 januari 2013

Sneeuw. Dat was zowat het enige wat ik zag toen ik op mijn stalen ros naar het Noordeinde reed. Een valpartij – die wonderwel goed afliep – had bijna het einde betekend van mijn fiets- en loopbaan als presentator…

Het oude Gemeentehuis uit 1886, waarin o.m. de galerie van RAR is gevestigd waar LiteRAR en Muziek wordt gehouden, paste qua kleur aardig bij de door de weergoden gewitte straat…

Jan Campert 15 augustus 1902 – 12 januari 1943 (gedicht)

Jan Campert 15 augustus 1902 – 12 januari 1943

U zag het levenslicht in Spijkenisse
Dat u als jongeling al vroeg verliet
Een dorp was veel te klein voor u
Uw woord verlangde meer

Een stem te zijn was u genoeg
Maar u hielp joden uit hun klauwen
En kwam terecht in Neuengamme
Waar u te jong het leven liet

Uw stem klinkt even luid als toen
Omdat hij verder draagt dan domme haat
Die met de beulenharten sterft
Terwijl het uwe nog hoorbaar klopt

8ste LiteRAR en Muziek op 20 januari 2012

Beste kunstenaars en kunstliefhebbers, leden van RAR en bezoekers van de galerie, muzikanten en liefhebbers van muziek, schrijvers en lezers van literatuur, dichters en genieters van poëzie: op 20 januari 2013 is het weer zover:

LiteRAR en Muziek

Aanvang 14:00 uur, inloop vanaf half 2

Locatie: Galerie Regio Art Rijnmond (RAR), Noordeinde 7, Spijkenisse

Vrij entree

 

Poëzie en proza: 

• “woordenaar” Jan Bontje over Jan Campert (met poëzie van en over Jan Campert)
• columnist en blogger Simon Korving met columns
• (o.a. kinderboeken-)schrijfster en dichteres Marlies Verhelst uit Spijkenisse, dit keer met poëzie (op 17 februari 2013 tijdens de 9de LiteRAR en muziek met proza)
• dichter en beeldend kunstenaar Niels Snoek uit Dirksland met gedichten
• dichter Daniël Dee met gitarist Harmen Pothof met poëzie & muziek

Muziek: 

• De zeskoppige akoestische muziekgroep AGUA MORNA met wereldmuziek en fado
• zanger-gitarist Ben Kool met eigen liedjes
• singer-songwriter Willem met (zelf) vertaalde liedjes

De programmering en presentatie zijn in handen van Jan Bontje.

Gedicht Jan Campert: Rebel, mijn hart…

Rebel, mijn hart …

Rebel, mijn hart, gekerkerd en geknecht,
die aan de tralies van den al-dag rukt;
weest om uw tijdlijk lot geenszins bedrukt,
al zijn de kluisters hard, de muren hecht.

Want in den aanvang werd het u voor-zegd,
dat het aan enkelen steeds is gelukt
het juk te breken, dat hun schouders drukt,
laat dus niet af maar vecht en vecht en vecht.

Breekt uit en blaast de doove sintels aan,
die zijn verdoken onder ’t rookend puin;
vaart stormgelijk over den lagen tuin,

die Holland heet; slaat doodlijk toe en snel,
opdat het kwaad schrikk’lijk zal ondergaan,
o hart, mijn hart, o bloedroode rebel.
*

Dit is een van de verzetsgedichten uit Sonnetten voor Cynara (1942)