“Beangstigende begeerte” – een poging tot recensie

Een puinhoop

Een puinhoop inderdaad, waarin zich deze roman afspeelt: het naderende einde van de Tweede Wereldoorlog, de onafwendbare nederlaag van nazi-Duitsland. De roman speelt zich af op verschillende plaatsen in het ineenstortende nazi-Duitsland, en eindigt net ná die oorlog, in Nederland, waar Koningin Wilhelmina bang is dat de verzetsstrijders te veel invloed krijgen en de democratie eigenlijk niet wil herstellen.

Hoewel het hele boek zich hoofdzakelijk in das Großgermanisches Reich afspeelt, is dat niet in de fysieke puinhopen van ruim een decennium naziwaanzin, maar in de hoofden van de 2 hoofdpersonen: Hannah en Ebbe, en de bijna-hoofdpersoon Max, die weliswaar zijn meegesleurd in de nazistische maalstroom, maar bij wie de twijfel allengs steeds heviger zichtbaar wordt.

Uitdrukkelijk wordt de verwevenheid en collaboratie van het Amerikaanse en Nederlandse grootkapitaal met het Duitse blootgelegd: Ford maakte voertuigen waaronder tanks voor de Wehrmacht en ook Philips werkte gewillig samen met de nazi’s… De Amerikaanse spionagediensten verleenden hand- en spandiensten aan hun Duitse concullega’s. Allen Dulles, hoofd van de voorloper van de CIA, stond in nauw contact met IG-Farben, de producent van het joden verdelgende gas. De duistere praktijken van SS-Prins Bernhard die voor de oorlog voor IG-Farben spioneerde en tijdens de oorlog nauw contact hield met broer Aschwin en moeder Armgard in het duizendjarige Reich, worden in het schelle licht gehouden. Een flink aantal andere sleutelfiguren aan zowel Duitse als geallieerde kant komt eveneens aan bod.

De titel van het boek is raak gekozen. Het is inderdaad een angstaanjagende begeerte naar macht die de misdaden van het Dritte Reich mogelijk maakte, maar ook begeerte naar liefde kan de vreselijkste wandaden voorzaken.

Jammer dat de schrijfstijl van de auteur enigszins stroef is, maar het boek boeit van de eerste tot de laatste bladzijde – vooral door de bijzondere invalshoek, waardoor de lezer een helder zicht krijgt op de denkbeelden en mechanismen die aan het nazisme ten grondslag lagen en zo het begerige partnerschap ook van grootindustriëlen bewerkstelligde.

Hugo Wapperom: “Beangstigende begeerte”, roman, Uitg. Aspekt, Soesterberg, 2020 – ISBN 9789463 389341  

Jan woordenaar Bontje, 13 maart 2021

Hendrik Marsman regained

HENDRIK MARSMAN REGAINED

Dacht jij wellicht aan je vlakke land
toen je schip in de diepte verdween?
Net als velen vluchtte je daarheen,
maar bereikte nooit het gewenste land.

Maar helemaal dood ben je niet gegaan
want je leeft in gedichten in Holland.
Je verdient het altijd bovenaan te staan,
juist nu, in dit Dichtersrijk Neêrland.

De Berenice heeft Albion niet gehaald
en verzwond in de Golf van Biskaje.
Jouw naam echter wordt nog bestendig herhaald:
slechts je lichaam vond rust bij de haaien.

Jan woordenaar Bontje 31 juli 2020

*

Hendrik Marsman (1899-1940) was advocaat, dichter, vertaler en literair criticus. Na de Duitse aanval op het westen in 1940 (WO2) vond hij de dood toen de Berenice (Grieks: “Overwinning”), het schip waarop hij samen met zijn vrouw naar het Engelse Falmouth vluchtte, in de Golf van Biskaje verging. Het schip was getorpedeerd door een Duitse U-boot. Er waren slechts 8 overlevenden: de kapitein (kort daarna overleden), 6 bemanningsleden en Hendrik’s vrouw, Rien Marsman – de enigen die op het moment van de explosie op het dek waren.

Onder kenners is Marsman’s betekenis als dichter onbetwist. Zijn gedicht Denkend aan Holland is na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) tot de bekendste Nederlandse gedichten gaan behoren. Aan het eind van de 20ste eeuw werd het verkozen tot het Nederlandse Gedicht van de eeuw.

Vooral het eerste gedeelte is zeer bekend:

Denkend aan Holland
zie ik breede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,

 

*

 

*

Solovoorstelling van Helmert Woudenberg: Landverrader

Landverrader – Helmert Woudenberg

Studio de Bakkerij
Bergweg 283
Rotterdam

Zondag 29 april 2018 – 14:30 uur – € 15,00 incl. drankje

Solo over zijn collaborerende grootvader

In ‘Landverrader’ speelt Helmert Woudenberg zijn grootvader Hendrik Jan, die tijdens de bezetting door de Duitsers werd benoemd tot leider van het Nederlandse Arbeidsfront. Over hoe hij als bemiddelaar optrad tussen kopstukken als Rost van Tonningen en Mussert en ook zijn levenslange controverse met zijn broer Kees, de socialistische voorman komt aan bod. Hoe hij tenslotte opzij werd gezet door de Duitsers, die hier met ijzeren hand regeerden vanuit een verdorven, haatdragende politiek.

Na ‘De Hel’, ‘Waterman’ en ‘Übermensch’ buigt Helmert Woudenberg zich opnieuw over de problematiek van de Tweede Wereldoorlog, waarvan de naweeën nog steeds voelbaar zijn. “In mijn detentie ben ik er slecht aan toe geweest. Gehaat, belasterd, gehoond en verguisd, dreigde ik in het niets te blijven steken. Ik ben er doorgekomen en heb kunnen ervaren dat de smart, de ellende, de hekel, het bloed en de vernedering de mens het vermogen geven zichzelf van alle schijn ontdaan, in alle naaktheid terug te vinden.

Local Literature #12 op 4 mei 2017 Dodenherdenking

---

Local Literature #12

In het teken van Dodenherdenking

Donderdagavond 4 mei 2017 van 19:45 tot 22:00

De Boekenberg – Terras (4^e etage), Markt 40, Spijkenisse

Gratis toegang.

Programma

19:45 – 19:59  Welkom en opening door Jan Bontje en leest een korte tekst

20:00 – 20:02  Twee minuten stilte

20:02 – 20:10  Willem zingt enkele liedjes

20:10 – 20:20  Joz Knoop leest enkele gedichten

20:20 – 20:25  Willem zingt

20:25 – 20:40  Constant Schorel leest een kort verhaal

20:40 – 20:45  Willem zingt

20:45 –  21:00  Pauze

21:00 – 21:15  A3 Eijke leest een column

21:15 – 21:20  Suzanne met proza/poëzie

21:20 – 21:25  Willem zingt

21:25 – 21:35   Pim Wiersinga leest en Jan Bontje interviewt hem

21:35 – 21:50   Ed Zantman

21:50 – 21:55   Wouter Fornara

21:55 – 22:00  Jan Bontje leest enkele fragmenten

*

28ste MUZIEK EN POËZIE bij Asher aan de Schie op 4 mei 2014

MUZIEK EN POËZIE bij Asher aan de Schie – Zondagmiddag 4 mei 2014 –
Aanvang 13:30 uur – Vrij entree – Open podium

Het thema is uiteraard: Dodenherdenking – met daaraan gerelateerd aspecten als oorlog, bezetting, verzet, bevrijding, vrijheid, fascisme, nazisme, onderdrukking, racisme, discriminatie…

MUZIEK:
Zanger/gitarist Asher – singer-songwriter Jan Booister
Duo Niec van der  Burgh en Niec Saarloos
*
POËZIE / PROZA:
Anneke Willemse-Meeder – Nanny Leenman-Akkerman – Paul Mercken – Matthieu van Nispen – Jan Bontje
*
Presentatie: Jan Bontje

LOCATIE:
RESTAURANT CAFÉ CHANTANT ASHER, HOOGSTRAAT 124, SCHIEDAM