Vandaag (21 januari 2019) is het precies 75 jaar geleden dat journalist, dichter, schrijver en verzetsman Jan Campert in KZ Neuengamme overleed, of juister: door de naziploerten is vermoord. (21 januari 1943)
Jan Campert is bij de meesten vooral bekend van het gedicht “De achttien dooden“, dat hij schreef naar aanleiding van de moord (executie) op 18 antifascisten: 15 verzetslieden van de Geuzengroep en 3 communistische Februaristakers, op 13 maart 1941.
Met dit gedicht is hij geworden wat hij als verzetsstrijder wilde:
Stem te zijn, en anders niet.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Campert heeft rond de 20 joden naar België helpen ontsnappen. Op 21 juli 1942 werd hij met zijn helper, de Bredase journalist Martien Nijkamp, vlak over de grens bij Baarle-Nassau, gearresteerd toen hij de 21-jarige jood Frans van Raalte naar België probeerde te smokkelen.
Uiteindelijk kwam Campert in november 1942 in het Duitse concentratiekamp (KZ) Neuengamme terecht. Volgens de officiële verklaring in zijn medische dossier is hij op 40-jarige leeftijd aldaar aan borstvliesontsteking overleden. Alsof de gruwelijke mishandeling die hij (en alle andere vermoorde gevangenen) niet door toedoen van die nazimoordenaars om het leven zijn gekomen…
Kunstwerk 60 Jaar na zijn arrestatie, in 2002, werd in Spijkenisse aan de Jan Campertkade een kunstwerk geplaatst ter herinnering aan deze grote zoon van Spijkenisse.
Het gedenkteken werd vervaardigd door de in Suriname geboren beeldhouwster Helen Ferdinand uit Spijkenisse. De enige zoon van Jan Campert, de bekende dichter en schrijver Remco Campert, onthulde het monument.
School In Spijkenisse is een basisschool naar hem genoemd: de obs Jan Campert.
Gedicht
Het gedicht waar boven naar verwezen wordt, luidt (gedeelte?)
Stem te zijn en anders niet, maar zo meeslepend te zingen, dat elk hart het wonder ziet achter mensen, achter dingen
Jan Campert (1902-1943)
Dit gedicht is eind 2018 (75 jaar na zijn arrestatie door de nazimoordenaars) in zwarte steen gebeiteld en geplaatst langs de Oude Maas in Spijkenisse. Mirjam Salet, die dat jaar aftrad als burgemeester van Nissewaard omdat zij met pensioen ging, heeft dit gedicht in steen geschonken aan de inwoners van Nissewaard (net als een gedicht van Augusta Peaux, dat is geplaatst tegen de muur van het Witte kerkje van Simonshaven)
Verteld door Agnès de Lestrade. Naar de klassieker van Antoine de Saint-Exupéry. Met illustraties van Valeria Docampo. Vertaling Siska Goeminne. Uitg. De Eenhoorn, Wielsbeke, België, 2018. Vanaf 5 jaar. ISBN 978-94-6291-362-2
Je moet van goeden huize komen wil je mij blij kunnen maken met een eigen weergave van het schitterende sprookje van De Kleine Prins van de Franse schrijver de Saint-Exupéry (1900-1944). Welnu, dat is gelukt. Dit boekje overtreft alles wat ik me had voorgesteld. De taal is, net als in het origineel, fraai, de illustraties zijn van hoge kwaliteit en hebben een mild stemmende invloed, en zo kan en zal dit werkje inderdaad kinderen van 5 tot 105 boeien. Liefde, zorg voor elkaar en de wereld, vriendschap, verdriet, afscheid nemen: het komt allemaal aan bod. Wat een geluk dat dit boekje er is!
Aan de buitenmuur van het witte kerkje in Simonshaven prijkt sinds kort een prachtig gedicht uit 1926 van de in dit mooie dorpje geboren dichteres
AUGUSTA PEAUX (1859-1944):
DER WOORDEN KERN
De woorden zingen zoo vreemden zang,
ik kende ze toch, mijn leven lang,
maar ‘k heb ze nooit zoo diep verstaan,
licht zijn zij langs mij heen gegaan,
nu rijten zij mijn herte wond,
de woorden, die ik nooit verstond.
Op 11 november 1918 kwam er officieel een eind aan de Eerste Wereldoorlog. In een bos bij het Franse stadje Compiègne, ongeveer tachtig kilometer ten noorden van Parijs, werd die dag de wapenstilstand gesloten. Dat is morgen dus precies 100 jaar geleden. Tijdens en na de eerste wereldoorlog zijn er veel gedichten geschreven door vele dichters. Denk aan Wilfred Owen, Siegfried Sassoon, Robert Graves en natuurlijk John McCrae (In Flanders Fields). Dat de Eerste Wereldoorlog tot de verbeelding spreekt was in Nederland helemaal niet zo vanzelfsprekend. Wij hadden de Tweede Wereldoorlog, in de eerste wereldoorlog was Nederland was Nederland neutraal en nam geen deel aan de ongelofelijk bloedige strijd, zoals de ons omringende landen wel deden.
De laatste jaren is er echter in Nederland ook steeds meer interesse in de eerste wereldoorlog en ook in Nederland inspireert dat dichters tot het schrijven van gedichten over de afschuwelijke…
Blondel de Nesle (circa 1155-1202) was een feodale Heer (Seigneur) in het noorden van Frankrijk. Hij was, wat wel vaker voorkwam, ook dichter en trouvère. Trouvère is het Noord-Franse equivalent van het Occitaanse woord troubadour.
Blondel schreef tientallen liederen. Veel meer is niet bekend over het leven van Blondel de Nesle, maar er zijn wel enkele legendes en anekdotes bewaard gebleven. Zo kunnen we toch iets weten over zijn levensloop.
Hij verbond zich al vroeg met Richard Leeuwenhart (Koning van Engeland) en werd zijn vertrouweling. Hij volgde Leeuwenhart in al zijn expedities en componeerde ook liederen voor hem.
Richard I Leeuwenhart (Engels en Frans: Richard Cœur de Lion, Engels ook wel: Lionhearted, Occitaans: Ricard Còr de Leon) werd geboren in Oxford, Engeland, op 8 september 1157 en stierf in Châlus bij Limoges (Frankrijk), op 6 april 1199). Hij was Koning van Engeland van 1189 tot 1199 en nam als kruisvaarder deel aan de Derde Kruistocht. Hij was de tweede zoon van Hendrik II en Eleonora Hertogin van Aquitanië en enige tijd Koningin van Frankrijk en Koningin van Engeland (ca. 1122-1204), een van mijn edelstamgrootmoeders. Richard Leeuwenhart is geen voorouder van mij, wel zijn halfzus Marie Capet de France (ca. 1145-1198).
Standbeeld van Blondel de Nesle in het dorpje Dürnstein in Oostenrijk
Blondel wordt ook als een model van trouw gezien: na een lange zoektocht ontdekte hij de gevangenis waar Leopold V Hertog van Oostenrijk (ca. 1157-1194), zijn vriend Koning Richard Leeuwenhart had opgesloten toen deze terugkeerde van de Derde Kruistocht. Dat was Burcht Dürnstein in Oostenrijk, Leopold V was in het Heilige Land (Palestina) beledigd door Richard. In 1194 werd hij ontdekt door Blondel en na betaling van losgeld vrijgelaten.
De ruïne van Burg Dürnstein in Oostenrijk
Deze gebeurtenis heeft aan de Franse librettoschrijver Michel-Jean Sedaine (1717-1797) het onderwerp van zijn opera over Richard (Raymond V, comte de Toulouse ou L’épreuve inutile) geleverd.
De Franse historicus en auteur Prosper Tarbé (1809-1871) heeft in 1862, niet minder dan 34 liederen van Blondel gepubliceerd.
Het verhaal van Blondel de Nesle werd pas echt bekend in de 18de eeuw. De Franse componist André Ernest Modeste Grétry (1741-1813) baseerde er zijn opera Richard Coeur-de-lion (Richard Leeuwenhart) uit 1784 op. Het verhaal was ook de inspiratie voor Blondel, een musical uit 1983 (opnieuw bewerkt en opgevoerd in 2006) van operacomponist Stephen Oliver (1950-1992) en Sir Tim Rice. De laatste is vooral bekend van musicals als Beauty and the Beast, Jesus Christ Superstart, Evita en The Lion King).
Zo blijft Blondel, hoe weinig we ook werkelijk van hem weten, aanwezig in ons collectief geheugen.
