nauwelijks beweegt iets
slechts onrust bij de vogels
ook de lucht is grauw
overal weer corona
en het eind nog niet in zicht
Jan woordenaar Bontje, 25 oktober 2020
(De tanka is een lyrisch gedicht, bestaande uit 5 regels met doorgaans 5-7-5-7-7 lettergrepen, zonder bedoeld rijm of vastgestelde maat. De wieg van de tanka stond in het Japan van de 5de eeuw. In zekere zin zou je hem een “verlengde haiku” kunnen noemen.)
Bunnikse haiku’s & ander dichtspul
Een vliegende kraai vangt op zijn zwerftochten in de Republiek der Letteren meer dan eens bijzondere ‘prooi’. Zo kreeg ik het bundeltje “Bunnikse haiku’s & ander dichtspul” onder ogen van prof. dr. Paul Mercken (1934), historicus in de wijsbegeerte – en dichter. Mercken laat zich inspireren door taal en talen en het verschijnsel mens.
De bundel is een selectie uit zijn eigen werk – waaronder haiku, of zoals hij zelf schrijft haiku’s – alsmede tanka en vertaald werk (o.a. sonnetten). De natuur en de liefde, maar ook plaatsen die hij in zijn leven aandeed en gebeurtenissen uit dat rijke leven – zoals de moord op Theo van Gogh in 2004 – spelen in beide genres een belangrijke rol. Ik volsta echter met een willekeurige keuze:
De dikke hommel vliegt op het tuinfestival dwars door de jazz heen.
*
Aan ’s Gravensteens voet staat de reiger te wachten op zijn haiku
*
De eenzame zwaan, treurende weduwnaar, verlaat zijn vijver.
*
Onder de ogen van Tintin en Lucky Luke wassen en baden. Achter die stroomversnelling nog een hoofdstad, Brazzaville.
*
De vertaalde gedichten zijn heel mooi geworden. Onder anderen D.H. Lawrence (1885-1930) en Petrarca (1304-1374) vonden een welverdiend plekje. Tot mijn verrassing stond ook een door hem uit het Engels vertaald gedicht van de Canadese legerarts John McCrae (1872-1918) in de bundel: In Flanders Fields. Het begint met de volgende twee regels:
Klaprozen zwaaien in het Vlaamse veld, Tussen kruisen die, rij aan rij gesteld,
De twee oorspronkelijke Engelse regels heb ik jaren geleden (in 2004) gebruikt als refrein in mijn lied …EN IS HEN EEUWIGHEID VERLEEND:
In Flanders’ fields the poppies blow
between the crosses, row on row
Paul Mercken maakte een mooie bundel; ik zou hem aanschaffen als ik u was.
Paul Mercken leest op de de 15de LiteRAR en Muziek (17 november 2013) uit eigen werk.
© Jan Bontje maart 2013
Paul Mercken: Bunnikse haiku’s & ander dichtspul, Soest, 2012, ISBN 9789462063549
De sedoka of keervers is een van oorsprong Japanse dichtvorm, verwant aan haiku, senryu, tanka, waka, renga, haikai en kyoka. De sedoka (ook geschreven als sedóka) is een hoofdherhalend gedicht met een zesregelig lettergrepen schema: 5-7-7 en 5-7-7, dus 38 lettergrepen in totaal, wat min of meer gelijk is aan 38 Japanse klankeenheden of moren.
Het gedicht is inhoudelijk meestal verdeeld in tweeën en zo worden in het gedicht twee perspectieven gegeven over hetzelfde onderwerp. De verdeling gebeurt aan het einde van regels 3 en 5, waarbij in regel 3 een scherpe ommekeer is en in 5 een zachte. Elk deel (dat beschouwd wordt als het halve gedicht) wordt een ‘katauta‘ genoemd. Een sedoka is vaak gericht aan een beminde.
Na de 8ste eeuw raakte deze versvorm in onbruik; er zijn slechts ongeveer zestig sedoka bekend uit die periode. Toch zijn er nog steeds (of weer?) sedoka dichters, ook buiten Japan.
Kakinomoto no Asomi Hitomaro (ca. 662 – ca. 708/710) was een Japanse sedoka dichter; van zijn afkomst en leven is niet veel bekend. In de rij van onsterfelijke Japanse dichters staat hij op nummer 1. In Akashi, Japan, is een heiligdom gewijd aan Hitomaro. Men houdt daar elk jaar een “utakai” (waka feest) dat aan hem gewijd is. (Waka: letterlijk “Japans gedicht”)
Het was een sfeervolle, inspirerende bijeenkomst in de 14de eeuwse kerk in de stad (!) Geervliet op die vrijdagavond de 1ste juni 2012…
Dichters lazen hun gedichten die waren geïnspireerd op door hen zelf gekozen schilderijen of de schilders daarvan en het publiek haakte daar spontaan op in met vragen, opmerkingen, anekdotes, of persoonlijke herinneringen…
POËZIE-AVOND IN DE KERK TE GEERVLIET, 1 JUNI 2012
Organisatie: Jan Pieter Baan (Deze productie kwam tot stand in samenwerking met de Stichting Cultureel Geervliet in het kader van de serie Geervlietse Kunstlezingen)
MODERNE DICHTERS OVER BEELDENDE KUNST
Lees verder “Verslag Poëzieavond in de kerk te Geervliet 1 juni 2012”
Jan Woordenaar Bontje - CULTUUR 